เหตุผลที่ต้องมีการแบ่งประเภทของเงินได้พึงประเมิน เนื่องจากการประกอบอาชีพแต่ละอาชีพ หรือช่องทางในการหารายได้ของแต่ละคนมีความแตกต่างกัน ใช้ต้นทุนรวมถึงความยากง่ายแตกต่างกันออกไป เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมในเรื่องการคำนวณภาษี ทำให้มีการแบ่งประเภทของเงินได้พึงประเมินนั่นเองค่ะ
เงินได้พึงประเมินแบ่งออกเป็น 8 ประเภท แต่ละประเภทมีรายละเอียด และนำมาคิดเป็นค่าใช้จ่ายเพื่อหักลบและนำไปคำนวณภาษีแตกต่างกัน
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 1 คือเงินจากการจ้างแรงงาน อย่างเงินเดือนของเหล่าพนักงานออฟฟิศ เงินโบนัส บำเหน็จ บำนาญ เงินค่าที่พัก ค่าอาหาร หรือสวัสดิการอื่นๆ ที่ได้รับจากนายจ้าง เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 1 นำมาหักค่าใช้จ่ายได้ 50% ของเงินได้ แต่ไม่เกิน 100,000 บาท เช่น เงินได้พึงประเมิน 450,000 บาท 50% คือ 225,000 บาท แต่หักค่าใช้จ่ายได้ตามเพดานสูงสุด 100,000 บาท
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 2 คือ ค่าจ้างรับทำงานให้ ค่าทำงานที่ให้เป็นครั้งๆ ค่านายหน้า บำเหน็จ บำนาญ โบนัส ค่าอื่นๆ ที่ตีค่าเป็นเงินได้ เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 2 นำมาหักค่าใช้จ่ายได้ 50% ของเงินได้ แต่ไม่เกิน 100,000 บาท *แต่หากคุณมีทั้งเงินได้ประเภทที่ 1 และเงินได้ประเภทที่ 2 ให้นำมาคิดรวมกัน และหักค่าใช้จ่ายได้ 50% สูงสุดไม่เกิน 100,000 บาท
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 3 คือค่าแห่งกู๊ดวิล (ค่าความนิยม) ค่าลิขสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญา เช่นเงินได้จากงานเพลง งานเขียน ค่าสูตรลับอาหาร เป็นต้น เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 3 หักค่าใช้จ่ายได้ 50% ของเงินได้ แต่ไม่เกิน 100,000 บาท *นอกจากนี้เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 3 ยังรวมถึงเงินได้รายปี ที่ได้รับจากพินัยกรรม นิติกรรม หรือจากการพิพากษาของศาลด้วย แต่ไม่สามารถนำมาคิดรวมเพื่อหักค่าใช้จ่ายได้
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 4 คือ ดอกเบี้ย เช่น ดอกเบี้ยจากพันธบัตร ดอกเบี้ยเงินฝาก รวมถึงเงินปันผล จากการปันผลกำไร ประโยชน์อื่นใดที่ได้จากบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล เงินโบนัสที่ได้จากการเป็นผู้ถือหุ้น ผลประโยชน์ที่ได้จากการโอนหุ้น เป็นต้น เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 4 ไม่สามารถนำมาหักค่าใช้จ่ายได้*
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 5 คือ เงินหรือประโยชน์ที่ได้จากการให้เช่าทรัพย์สิน การผิดสัญญาเช่าซื้อทรัพย์สิน การผิดสัญญาซื้อขายเงินผ่อน เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 5 นำมาหักค่าใช้จ่ายได้ดังนี้
- เงินค่าเช่าบ้าน อาคาร สิ่งก่อสร้าง แพ หักค่าใช้จ่ายได้ 30% ของเงินได้หรือหักตามจริง
- เงินค่าเช่ายานพาหนะ หักค่าใช้จ่ายได้ 30% ของเงินได้หรือหักตามจริง
- เงินค่าเช่าที่ดินที่ใช้ในการทำการเกษตร หักค่าใช้จ่ายได้ 20% ของเงินได้หรือหักตามจริง
- เงินค่าเช่าที่ดินที่ไม่ใช่เพื่อการทำการเกษตร หักค่าใช้จ่ายได้ 15% ของเงินได้หรือหักตามจริง
- เงินค่าเช่าทรัพย์สินอื่นๆ หักค่าใช้จ่ายได้ 10% ของเงินได้หรือหักตามจริง
- เงินจากการผิดสัญญาเช่าซื้อ สัญญาซื้อขายเงินผ่อน หักค่าใช้จ่ายได้ 20% ของเงินได้หรือหักตามจริง
*หากเลือกวิธีหักตามจริง (ต้องมีหลักฐานค่าใช้จ่าย)
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 6 คือ ค่าวิชาชีพอิสระ ซึ่งประกอบไปด้วย 6 อาชีพเท่านั้น และหักค่าใช้จ่ายตามจริงหรือแบบเหมาในอัตราแตกต่างกัน ดังนี้
- การประกอบโรคศิลปะ หักค่าใช้จ่ายแบบเหมา 60% ของรายได้หรือหักตามจริง
- กฎหมาย วิศวกรรม สถาปัตยกรรม บัญชี ประณีตศิลปกรรม หักค่าใช้จ่ายแบบเหมา 30% ของรายได้หรือหักตามจริง
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 6 จะมีลักษณะคล้ายกับเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 2 แต่ความแตกต่างคือ จะต้องเป็น 6 อาชีพที่ระบุไว้ รวมถึงเป็นการทำงานที่ได้เงินตามความมากน้อยของเคสงาน ความยากของงาน โดยไม่ได้ทำงานในฐานะลูกจ้าง หรือลูกน้อง
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 7 คือ เงินที่ได้จากการรับเหมา ซึ่งรวมทั้งค่าแรงและค่าของด้วย อย่างเช่น ค่ารับเหมาก่อสร้าง ค่ารับเหมาทำสินค้าที่นอกเหนือจากที่ทำอยู่แล้วปกติ หรือทำตามแบบที่ลูกค้าต้องการเป็นพิเศษ เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 7 สามารถนำมาหักค่าใช้จ่ายได้ 60% ของเงินได้ หรือหักตามค่าใช้จ่ายจริง ซึ่งต้องมีหลักฐานแนบ ทั้งนี้หากเป็นการรับเหมาทำงานเพียงอย่างเดียวโดยไม่รวมค่าของ จะไม่นับเป็นเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 7
เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 8 คือ เงินได้อื่นๆ ที่ไม่เข้าข่ายเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 1-7 ซึ่งก็คือเงินได้จากธุรกิจ การพาณิชย์ การเกษตร การอุตสาหกรรม การขนส่ง เช่น กำไรจากการขายกองทุนรวม RMF, LTF การขายอสังหาริมทรัพย์ เงินได้จากการเป็นนักแสดงสาธารณะ เงินได้จากการเปิดร้านอาหาร เงินจากการทำงานในอุตสาหกรรมบางอย่างเช่น ฟอกหนัง ย่อยหิน การทำน้ำตาล เป็นต้น
